De gevolgen van overspel voor het huwelijk

In Het Oude Testament

Er was doodstraf op overspel.

"Gij zult niet echtbreken" (Exodus 20:14).

"En een man, die echtbreuk pleegt met iemands vrouw, echtbreuk pleegt met de vrouw van zijn naaste, zal zeker ter dood gebracht worden; zowel de overspeler als de overspeelster" (Leviticus 20:10).

"Wanneer een man betrapt wordt, terwijl hij gemeenschap heeft met een vrouw, die gehuwd is, dan zullen zij beiden sterven: de man, die met de vrouw gemeenschap gehad heeft, en ook de vrouw. Zo zult gij het kwaad uit Israël wegdoen" (Deut. 22:20).

Echtscheiding wegens overspel was toegelaten.

"Maar Ik zag, toen Ik Afkerigheid, Israël, ter oorzake van haar echtbreuk, verstoten en haar de scheidbrief gegeven had, dat haar zuster, Trouweloze, Juda, zich niet liet afschrikken, maar heenging en eveneens ontucht pleegde" (Jeremia 3:8).

"1 Wanneer iemand een vrouw genomen en gehuwd heeft, dan zal, _ als hij haar geen genegenheid toedraagt, omdat hij iets onbehoorlijks aan haar gevonden heeft, en hij een scheidbrief geschreven en haar die overhandigd heeft, waarna hij haar uit zijn huis heeft weggezonden; 2 en als zij dan uit zijn huis vertrokken, haars weegs gegaan en de vrouw van een ander geworden is; 3 en als dan de laatste man een afkeer van haar krijgt, een scheidbrief schrijft, haar die overhandigt en haar uit zijn huis wegzendt; of als de laatste man, die haar tot vrouw genomen heeft, gestorven is _ 4 dan zal de eerste echtgenoot, die haar weggezonden heeft, haar niet opnieuw tot vrouw mogen nemen, nadat zij verontreinigd is geworden; want dat is een gruwel voor het aangezicht des HEREN; gij zult geen zonde brengen over het land dat de HERE, uw God, u ten erfdeel geven zal" (Deuteronomium 24:1-4).

Ontrouw van mannen veroorzaakte echtscheiding.

"13 In de tweede plaats doet gij dit: gij bedekt met tranen het altaar des HEREN, onder geween en gezucht, omdat Hij Zich niet meer tot het offer wendt, noch het uit uw hand aanneemt als Hem welgevallig. 14 En dan zegt gij: Waarom? Omdat de HERE getuige geweest is tussen u en de vrouw uwer jeugd, aan wie gij ontrouw geworden zijt, terwijl zij toch uw gezellin en uw wettige vrouw is. 15 Niet één doet zo, die voldoende geest bezit, want wat zoekt die éne? Het zaad Gods. Weest dan op uw hoede voor uw hartstocht, en dat men niet ontrouw worde aan de vrouw zijner jeugd. 16 Want Ik haat de echtscheiding, zegt de HERE, de God van Israël, en dat men zijn gewaad met geweldpleging overdekt, zegt de HERE der heerscharen. Daarom, weest op uw hoede voor uw hartstocht en weest niet ontrouw" (Maleachi 2:13-16).

Deze tekst bewijst dat mannen trouw aan de wettige vrouw van hun jeugd moesten blijven, want anders veroorzaakten zij echtscheiding.

Wat leren wij uit deze teksten i.v.m. de gevolgen van overspel in het OT?
1. Overspel was verboden (Exodus 20:14).
2. Indien een man gemeenschap had met de vrouw van een andere man, moesten zij beiden doodgestenigd worden (Leviticus 20:10; Deut. 22:20).
3. Naar het voorbeeld van God op geestelijk gebied, mocht een man een overspelige vrouw een scheidbrief geven en haar wegzenden (Jeremia 3:8).
4. Een weggezonden vrouw die een andere trouwde, mocht nooit weer de vrouw van een vroegere man worden (Deuteronomium 24:1-4).
5. Mannen mochten niet ontrouw worden aan de wettige vrouw van hun jeugd, want dat veroorzaakte echtscheiding (Maleachi 2:13-16).


In Het Nieuwe Testament

Er is geen doodstraf op overspel.

"3 En de schriftgeleerden en de Farizeeën brachten een vrouw, op overspel betrapt, en zij stelden haar in het midden en zeiden tot Hem: 4 Meester, deze vrouw is op heterdaad betrapt bij het plegen van overspel; 5 en in de wet heeft Mozes ons bevolen zulken te stenigen; Gij dan, wat zegt Gij? 6 En dit zeiden zij om Hem in verzoeking te brengen, opdat zij iets hadden om Hem aan te klagen. Maar Jezus bukte neder en schreef met de vinger op de grond. 7 Doch toen zij Hem bleven vragen, richtte Hij Zich op en zeide tot hen: Wie van u zonder zonde is, werpe het eerst een steen naar haar. 8 En weer bukte Hij neder en schreef op de grond. 9 Maar toen zij dit hoorden, gingen zij één voor één weg, te beginnen bij de oudsten, en zij lieten Jezus alleen en de vrouw in het midden. 10 En Jezus richtte Zich op en zeide tot haar: Vrouw, waar zijn zij? Heeft niemand u veroordeeld? 11 En zij zeide: Niemand, Here. En Jezus zeide: Ook Ik veroordeel u niet. Ga heen, zondig van nu af niet meer!" (Johannes 8:3-11).

Ontuchtigen en overspelers zullen Gods koninkrijk niet beërven tenzij zij zich bekeren en door het bloed van Christus gereinigd worden.

"9 Of weet gij niet, dat onrechtvaardigen het Koninkrijk Gods niet beërven zullen? 10 Dwaalt niet! Hoereerders, afgodendienaars, overspelers, schandjongens, knapenschenders, dieven, geldgierigen, dronkaards, lasteraars of oplichters, zullen het Koninkrijk Gods niet beërven. 11 En sommigen uwer zijn dat geweest. Maar gij hebt u laten afwassen, maar gij zijt geheiligd, maar gij zijt gerechtvaardigd door de naam van de Here Jezus Christus en door de Geest van onze God" (1 Korintiërs 6:9-11).

"Het huwelijk zij in ere bij allen en het bed onbezoedeld, want hoereerders en echtbrekers zal God oordelen" (Hebreeën 13:4).

Echtscheiding wegens overspel is toegelaten.

"18 De geboorte van Jezus Christus geschiedde aldus. Terwijl zijn moeder Maria ondertrouwd was met Jozef, bleek zij, voordat zij gingen samenwonen, zwanger te zijn uit de heilige Geest. 19 Daar nu Jozef, haar man, rechtschapen was en haar niet in opspraak wilde brengen, was hij van zins in stilte van haar te scheiden" (Matteüs 1:18, 19). Jozef wordt 'haar man' genoemd omdat een ondertrouw even bindend was als een huwelijk bij ons. Dit bewijst dat een man zijn vrouw wegens ontucht mocht verstoten.

Een rechtschapene die scheidt wegens het overspel van de huwelijkspartner, mag hertrouwen.

"Doch Ik zeg u: Wie zijn vrouw wegzendt om een andere reden dan hoererij en een andere trouwt, pleegt echtbreuk" (Matteüs 19:9).

"Om een andere reden dan" is een vertaling van drie woorden in de grondtekst, letterlijk "indien niet op (wegens)" wat een uitzondering op het gezegde aangeeft.

Dezelfde drie woorden vinden wij ook in 1 Timoteüs 5:19 ~ "Gij moet geen klacht tegen een oudste aannemen, tenzij er twee of drie getuigen zijn". In de grondtekst staat: "indien niet op [het woord] van twee of drie getuigen". Dus het gezegde geldt zolang er geen twee of drie getuigen zijn. Maar er wordt hiermee evengoed gezegd dat een klacht WEL aangenomen mag worden indien er twee of drie getuigen zijn.

Hetzelfde taalkundige principe geldt in Matteüs 19:9. Wanneer Jezus zegt: "Wie zijn vrouw wegzendt om een andere reden dan hoererij en een andere trouwt, pleegt hij echtbreuk" houdt dit in dat iemand die zijn vrouw WEL wegens ontucht wegzendt en een andere trouwt GEEN echtbreuk pleegt.

De vraag van de Farizeeën was: "Is het geoorloofd zijn vrouw weg te zenden om allerlei redenen?" (Matteüs 19:3). De Farizeeën vroegen niet of een man zijn vrouw wegens overspel mocht wegzenden, want dat was algemeen erkend. Maar vrijzinnige rabbi's misbruikten Deuteronomium 24:1-4 om te beweren dat een man zijn vrouw om allerlei redenen mocht wegzenden. Rechtzinnige rabbi's leerden dat dit alleen wegens overspel mocht.

Jezus zegt dat God bij het huwelijk man en vrouw voor het leven samenvoegt: "4 Hebt gij niet gelezen, dat de Schepper hen van den beginne als man en vrouw heeft gemaakt? 5 En Hij zeide: Daarom zal een man zijn vader en moeder verlaten en zijn vrouw aanhangen en die twee zullen tot één vlees zijn. 6 Zo zijn zij niet meer twee, maar één vlees. Hetgeen dan God samengevoegd heeft, scheide de mens niet" (Matteüs 19:4-6).

"Scheide de mens niet" is een bevel, en betekent niet dat dit onmogelijk is. Het is verboden precies omdat het wel mogelijk is.

Daarom maakt Jezus een uitzondering voor echtbreuk, want overspel veroorzaakt echtscheiding. Het antwoord van Jezus op de vraag van de Farizeeën is dus dat een man niet voor allerlei redenen zijn vrouw mag wegzenden en een andere trouwen, maar uitsluitend wegens overspel, zoals door de rechtzinnige rabbi's werd geleerd. In dat geval is het de overspelige die de echtscheiding veroorzaakt, niet de trouwgeblevene. Ook in Maleachi waren het de mannen die wegens hun ontrouw de echtscheiding veroorzaakten.

Dit geldt zowel voor mannen als voor vrouwen.

Dat deze uitzondering ook voor vrouwen geldt, zien wij uit een vergelijking van Matteüs 19:9 met Marcus 10:11, 12. "11 En Hij zei tot hen: Wie zijn vrouw verstoot en met een ander trouwt, pleegt overspel jegens haar. 12 En als zij na haar man verstoten te hebben met een andere trouwt, pleegt zij overspel" (Telos vertaling).

Hier haal ik de Telos vertaling aan omdat de NBG51 "wegzenden" heeft voor de man en "verlaten" voor de vrouw, hoewel het dezelfde woorden in het Grieks zijn.

Marcus 10:11, 12 geeft te kennen dat het toen mogelijk was voor een vrouw haar man te verstoten.

De uitzondering voor overspel wordt in Marcus en Lucas niet uitdrukkelijk genoemd omdat het als vanzelfsprekend werd aangenomen dat overspel een geldige grond voor echtscheiding was, zoals het voorbeeld van Jozef aantoont.

Uit het verband is het duidelijk dat Marcus 10 een beschrijving is van dezelfde gebeurtenis als Matteüs 19. De Evangeliën vullen elkaar aan. Dikwijls beschrijft de ene Evangelieschrijver bijzonderheden die de andere niet vermeldt. Dus moet men de gegevens uit de verschillende Evangeliën combineren om een volledig beeld te krijgen. De uitzondering voor ontucht, die in Matteüs uitdrukkelijk wordt genoemd, moet in Marcus bijgedacht worden. Dan krijgt men: "Wie zijn vrouw verstoot [om een andere reden dan hoererij - Mt 19:9] en met een ander trouwt, pleegt overspel jegens haar. En als zij na haar man verstoten te hebben [om een andere reden dan hoererij - Mt 19:9] met een andere trouwt, pleegt zij overspel" (Marcus 10:11, 12 ~ Telos vertaling).

Wat leren wij uit deze teksten i.v.m. de gevolgen van overspel in het NT?
1. Er is geen doodstraf op overspel (Johannes 8:3-11).
2. Ontuchtigen en overspelers zullen Gods koninkrijk niet beërven tenzij zij zich bekeren en door het bloed van Christus gereinigd worden (1 Korintiërs 6:9-11; Hebreeën 13:4).
3. Echtscheiding wegens overspel is toegelaten (Matteüs 1:18, 19).
4. Een rechtschapene die scheidt wegens het overspel van de huwelijkspartner, mag hertrouwen zonder echtbreuk te plegen (Matteüs 19:9).
5. Dit geldt zowel voor mannen als voor vrouwen (Marcus 10:11, 12; Matteüs 19:9).

Roy Davison


Published in The Old Paths Archive
(http://www.oldpaths.com)